Change language: English

Menig toerist verwonderd zich vandaag de dag over de aanwezigheid van een oude tribune langs de snelweg bij Berlijn. Het is een restant van de oude AVUS, een stratencircuit over de snelweg van Berlijn naar Wannsee.

De bouw van de AVUS

AVUS Berlijn wedstrijdtoren

De AVUS in Berlijn kan zonder meer worden gerekend tot één van de meest curieuze circuits uit het verleden. De afkorting AVUS staat voor “Automobil Verkehrs und Übungs Straße“. Eigenlijk was het een soort experimentele Autobahn c.q. circuit.

Met de bouw van de AVUS werd in 1913 begonnen op initiatief van keizer Wilhelm II. Het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog zette de bouwwerkzaamheden stil. Pas in 1919 werden deze weer hervat en in september 1921 werd er voor het eerst geracet.

De layout van de AVUS

Eigenlijk kun je je nauwelijks een simpeler circuitontwerp voorstellen dan dat van de AVUS. Twee kaarsrechte rechte stukken van acht kilometer lang met een weerszijden een paar lussen om te keren.

Maar de AVUS was dan ook geen gewoon racecircuit. Eigenlijk was het de allereerste autosnelweg ter wereld. Door de week deed deze dienst als tolweg en in de weekends kon er worden geracet. Speciaal hiervoor waren er twee ruime verbindingslussen, de Nordkurve en de Südkurve, aangelegd die beide ongeveer 5º verkant waren.

Wanneer er geracet werd reed men in dezelfde richting als het verkeer (op de rechter rijbaan dus), waardoor de rijrichting tegen de klok in was. De totale lengte van het parcours was 19,573 kilometer. Voor motorraces was er een kortere variant van 8,3 kilometer waarbij geen gebruik werd gemaakt van de Südkurve.

De steile kombocht van de AVUS

Een grote verbouwing komt er eind 1936. De oude Nordkurve moet wijken voor een nieuwe weg naar het nabijgelegen tentoonstellingsterrein. Ter compensatie wordt er een nieuwe Nordkurve gebouwd van speciale antislipklinkers met een verkanting van maar liefst 43,6º! Dit maakte de AVUS meteen tot het snelste circuit ter wereld waarmee het Tripoli onttroonde. Tevens werd er een nieuw kantoorgebouw, dat vandaag de dag dienst doen als motel, en een nieuwe hoofdtribune bijgebouwd.

In het voorjaar van 1937 was de vernieuwde AVUS gereed en in mei werden de eerste “AVUS-rennen” op de nieuwe kombaan verreden. De race werd gewonnen door Hermann Lang in zijn Mercedes met een gemiddelde snelheid van ongeveer 260 km per uur waarbij topsnelheden van rond de 380 km per uur werden gehaald. Deze records zouden pas ruim dertig jaar later op Indianapolis worden geëvenaard!

In 1938 wordt de AVUS aangesloten op het sterk uitbreidende net van Reichsautobahnen en hiervoor wordt de Südkurve gesloopt. Er zijn dan nog plannen om deze te vervangen door eenzelfde kombaan als de Nordkurve, doch dit plan verdwijnt met het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog in september 1939.

Na de tweede wereldoorlog wordt er pas weer in 1951 op de AVUS geracet. Er wordt dan gebruik gemaakt van de 8,3 kilometer korte versie die in de jaren twintig al werd gebruikt voor motorraces. In plaats van een lange lus bestaat het zuidelijke keerpunt nu uit een vlakke mini lus, die veel weg heeft van een busstop.

AVUS Berlijn Nordkurve

Grand Prix van Duitsland

In 1959 wordt om politieke redenen, twee jaar voor de bouw van de Berlijnse muur, de Formule 1 Grand Prix van Duitsland op de AVUS verreden. Dit om de inwoners van de Russische bezettingszone de kans te geven de Grand Prix te bezoeken. Als gebaar aan de Oost-Duitse fans mogen zij hun toegangskaartje in Oostmarken betalen.

Het zou de enige officiële Formule 1 race op de AVUS worden (in 1954 was er ook een F1 race op de AVUS maar deze telde niet mee voor het kampioenschap). Op de zaterdag voor de race komt de Fransman Jean Behra om het leven tijdens een Sportscar race in het voorprogramma.

Met zijn Porsche vloog hij in de Nordkurve over de bovenrand heen en kwam tot stilstand tegen een voetstuk van een voormalig luchtdoelgeschut uit de Tweede Wereldoorlog. Op de zondag gaat wel alles goed en de Grand Prix, die in twee manches werd verreden, werd gewonnen door de Brit Tony Brooks in zijn Ferrari. Het was tevens de enige Formule 1 race in de geschiedenis die in twee delen werd verreden.

AVUS Berlijn - Tribune langs de snelweg

Wijzigingen aan de layout

Omdat de steile Nordkurve te gevaarlijk werd gevonden werd deze in 1967 gesloopt en vervangen door een vlakke versie. Vanaf 1975 wordt de AVUS nog maar twee keer per jaar gebruikt als circuit. De rest van het jaar is het de Autobahn die West Berlijn met West Duitsland verbind.

In 1989 wordt het parcours opnieuw ingekort tot 4.879 km. De Südkurve is dan niet meer dan een extra strookje asfalt op het punt waar ze keren. Van 1984 tot en met 1995 zijn de DTM races samen met de Duitse Formule 3 races, een gecombineerd evenement, het jaarlijkse hoogtepunt. In 1993 wint Jos Verstappen, de vader van Max Verstappen, hier de Formule 3 race en werd daarmee de Duits Formule 3 kampioen van dat jaar.

AVUS Berlijn Nordkurve

In 1992 worden er nieuwe veiligheidsmaatregelen toegepast. Om de snelheden te drukken wordt de baan nog verder ingekort en is de Südkurve niet meer dan een opening in de vangrails. Ook wordt er voor de noordelijke lus een chicane ingebouwd. De lengte komt hiermee op slechts 2.639 km.

Het einde van de AVUS

Ondanks de nieuwe veiligheidseisen vinden er tijdens de DTM races een aantal crashes plaats (die veelal te wijten zijn aan een verruwing in het rijgedrag) die de discussie doen oplaaien of de AVUS nog wel veilig genoeg is. In september 1995 spint de Brit Kieth O’dor tijdens een STW race (Super Tourenwagen Cup) bij het ingaan van de Nordkurve en wordt vol geraakt door Frank Biela. Kieth O’dor zou de volgende ochtend in het ziekenhuis aan zijn verwondingen overlijden.

Vanaf toen werd de kritiek op de veiligheid van de AVUS alsmaar luider. Voor de STW race van 1996 worden nieuwe veiligheidseisen gesteld. Zo wordt vlak voor de Nordkurve nog een extra chicane ingebouwd en worden alle oneffenheden in het autobahnparcours weggeslepen. Doch het einde van de AVUS als racecircuit lijkt in zicht te komen met de bouw van een permanent circuit in de buurt, de Lausitzring.

AVUS Berlijn wedstrijdtoren

Niet ver van Berlijn wordt een ultramodern circuitcomplex gebouwd, bestaande uit een oval, een wegcircuit en een testbaan. Dit complex genaamd de Lausitzring, ook bekend onder de naam Euro Speedway, word in 2000 geopend en zal de AVUS, met alle veiligheidsproblemen, overbodig maken.

Op 1 Mei 1999 werd er afscheid genomen van de AVUS met een groots evenement waarbij alle historische auto’s die ooit op de AVUS hadden gereden uit het museum werden gehaald.

De AVUS anno nu…

Als je vandaag de dag over de A115 naar Berlijn rijdt zie je nog steeds de oude tribune en wedstrijdtoren met het kantoorgebouw langs de snelweg staan. Al deze bouwwerken hebben nu de status van nationaal monument.

De wedstrijdtoren en het kantoorgebouw doen nu dienst als motel. Volgens geruchten is de tribune in 2006 aan een investeerder verkocht die er een autosalon en een restaurant in wilde laten bouwen. Doch bij mijn meest recente bezoek in 2016 was er niets van deze plannen gerealiseerd. De tribune stond er verlaten bij.

In 2017 werd eindelijk begonnen met de verbouwing van de oude tribune langs de snelweg. Als eerste werd deze voorzien van een nieuw dak. Wordt vervolgde…

Zie ook het verslag van mijn meest recente bezoek aan de AVUS >>

© Tekst & foto’s: Herman Liesemeijer

Wat is jouw mening over dit circuit?

Abonneer op ons YouTube-Kanaal: youtube.com/circuitsofthepast