Change language: English

Circuit Nivelles, gelegen nabij de Belgische hoofdstad Brussel, opende in 1971 als een veilig alternatief voor Spa-Francorchamps. Het gloednieuwe circuit zou tweemaal het toneel zijn van de Formule 1 Grand Prix van België, 1972 en 1974, die beide keren gewonnen werd door Emerson Fittipaldi. Helaas mocht dit circuit slechts tien jaar bestaan…

Het verlaten Circuit Nivelles-Baulers in 1998

Complex Européen de Nivelles-Baulers

In een tijd waarin de kritiek op het oude circuit van Spa-Francorchamps toenam besloot een aantal zakenmensen tot de aanleg van een veilig alternatief voor de Grand Prix van België. Het circuit werd ontworpen door de Nederlander Hans Hugenholtz en had de vorm van een revolver. Om die reden kreeg het dan ook de bijnaam “Circuit de revolver”.

De officiële naam van het circuitcomplex luidde “Complexe Européen de Nivelles-Baulers”, kortweg “Circuit Nivelles-Baulers” of de Nederlandstalige variant “Het circuit van Nijvel”. Nivelles (Nijvel) was de meest nabijgelegen stad. Baulers was een dorp vlakbij het circuit.

Nooit afgebouwd

De revolver-vorm was eigenlijk een toeval. Oorspronkelijk was voorzien in een langer circuit van c.a. 5,5 Km, met nog een extra lus aan het andere uiteinde van de baan. Maar de circuiteigenaren konden niet in één keer de benodigde grond kopen. Er werd toen besloten eerst een circuit van slechts 3,7 Km aan te leggen.Kaartje Circuit Nivelles-BaulersHet was de bedoeling om later, wanneer het beoogde terrein was aangekocht, het circuit af te bouwen. Dit bleek de eerste grote misrekening, want toen het circuit er eenmaal lag vroeg de eigenaar veel meer geld voor het terrein. Dit kon men niet opbrengen waardoor het circuit nooit de volle lengte kreeg.

Doorsteek clubcircuit Nivells-Baulers 1998De doorsteek (op de plattegrond grijs gekeurd) die een nog kortere variant voor clubraces mogelijk maakte.

Het was een voor zijn tijd ultramodern circuit met enorme uitloopstroken waardoor het publiek ver van de baan zat. De layout van het circuit kenmerkte zich door een mix van snelle en langzamere bochten die door een licht glooiend landschap slingerden. Verder bevatte het circuit twee rechte stukken waarvan het langste 1,1 kilometer lang was. Meer informatie over de layout op de pagina “Een ronde Nivelles-Baulers”.

Was Circuit Nivelles-Baulers een saai circuit?

Vaak wordt het circuit van Nijvel afgeschilderd als een vlak en saai circuit. Ofschoon het geen berg en dal baan was als Spa-Francorchamps was het toch zeker niet vlak te noemen. Over de gehele lengte zat het vol glooiingen die qua hoogteverschil te vergelijken waren met Circuit Park Zandvoort.

Hoogteverschillen gezien vanuit de toren van het verwaarloosde Circuit Nivelles-Baulers in 1998

Eigenlijk had het circuit van Nijvel drie dingen tegen:

Ten eerste het feit dat het Spa-Francorchamps, één van de meest spectaculaire circuits ter wereld, verving.

Ten tweede de geringe lengte in combinatie met de snelle layout. Daardoor waren de rondetijden van rond de 1 minuut 10 wel erg kort. Dit was weliswaar leuk voor het publiek, maar de rijders kwamen dezelfde negen bochten zo wel erg snel weer tegen.

En ten derde het feit dat het circuit zijn tijd qua veiligheid ver vooruit was. Door de grote uitloopstroken was het minder spannend voor de coureurs en zat het publiek, in die tijd gewend vlakbij de baan te zitten, erg ver van de actie af. Deze zelfde kritiek kreeg de Nürburgring Grand Prix Strecke na de opening in 1984 overigens ook.

Uitkomen Bocht 1 op het verlaten Circuit Nivelles-Baulers in 1998

Vergelijkingen met andere circuits

In een tijd dat de coureurs nog gewend waren aan spannende, maar ook gevaarlijke, circuits als oud Spa-Francorchamps en de oude Nürburgring werd dit veilige circuit al gauw als saai ervaren. En in tegenstelling tot de Formule 1 coureurs van vandaag namen de coureurs van toen geen blad voor de mond wanneer een circuit ze niet beviel.

Ook het circuit van Hockenheim was destijds bijzonder ongeliefd bij de rijders omdat het de oude Nürburgring verving. En nu Hockenheim veranderd is wordt het circuit van toen juist gemist. Hoe dingen kunnen veranderen…

Mijn VW Scirocco in de eerste bocht van de Big Loop in 1998 op het verlaten Circuit Nivelles-Baulers

De Big Loop

Het slechte imago ten spijt, Circuit Nivelles kende wel degelijk een zeer uitdagend gedeelte. Dit was de zogenaamde “Big Loop”, die uit twee zeer snelle rechter bochten bestond. De “Big Loop” werd voorafgegaan door een kort recht stuk dat heuvelafwaarts liep. Voor je zag je dan de eerste van de twee opdoemen. Deze bocht liep wat omhoog en was qua snelheid te vergelijken met de Arie Luyendijkbocht op Zandvoort.

De tweede bocht leek ook erg op een bocht van Zandvoort en wel op het Scheivlak, maar dan sneller! Net als het Scheivlak begon deze bocht op een heuveltop en daalde aan het begin, om op twee derde van de bocht weer te klimmen. In dit gedeelte was duidelijk de hand van Hans Hugenholtz te herkennen. Hij was ooit directeur van Circuit Zandvoort en ook de ontwerper van ondermeer Suzuka.

De tweede bocht van de Big Loop in 1998 op het verlaten Circuit Nivelles-Baulers

In een tijd dat de Formule 1 voornamelijk nog op “stop and go” circuits rijdt zou een circuit met een bochtencombinatie als de “Big Loop” een welkome aanvulling zijn op de kalender. Maar helaas is het circuit van Nijvel ondanks deze bochtencombinatie de geschiedenis ingegaan als een saai circuit…

De kartbaan van Circuit Nivelles-Baulers

Op het circuitterrein bevond zich ook nog een kartbaan. Deze lag “ingeklemd” tussen Bocht 4 en 5 van het circuit. In 1973 en 1980 werd hier het Wereldkampioenschap Karten verreden. In 1980 bevond zich onder de toeschouwers een klein jongetje uit Duitsland, genaamd Michael Schumacher…

Hij was destijds erg onder de indruk van een Braziliaanse rijder, die daar voor het eerst met een gele helm reed die later zeer beroemd zou worden. Zijn naam was Ayrton Senna. Het kampioenschap werd dat jaar gewonnen door de Nederlander Peter de Bruijn, Ayrton Senna werd tweede.

De verlaten kartbaan van Nivelles-Baulers in 2003De verlaten kartbaan in 2003, vlak voor de sloop.

De ondergang van Circuit Nivelles-Baulers

Nadat de Grand Prix van België in 1971 van de kalender was gehaald, doordat Spa-Francorchamps de gewenste veiligheidsmaatregelen niet kon uitvoeren, verhuisde deze in 1972 naar Nijvel. Het was de bedoeling dat de Belgische Grand Prix voortaan in de even jaren op het Waalse Nivelles, en in de oneven jaren op het Vlaamse Zolder gereden zou worden.

Echter, reeds in 1974 ging de eerste exploitant van het circuit failliet. Met veel moeite werden alsnog sponsors gevonden en kon de Grand Prix dat jaar doorgaan. Net als de Grand Prix van 1972 werd ook deze gewonnen door Emerson Fittipaldi. In 1975 ging de zaak definitief failliet. Het complex werd toen door de curator verhuurd aan een nieuwe, tijdelijke, exploitant.

Motorraces op Circuit Nivelles-Baulers waarbij tegen de klok in word gereden

Motorraces KNMV

In 1976 was Nijvel weer aan de beurt om een Grand Prix te organiseren. Doch helaas, de Belgische afvaardiging van de FIA oordeelde dat het circuit niet langer geschikt was voor Formule 1 en dat het wegdek vernieuwd diende te worden. Er was echter niemand te vinden die nog wilde investeren in het circuit, wat het einde betekende van de Formule 1 op Nijvel. Het circuit verloederde langzaam maar zeker.

Uiteindelijk werd in 1980 het circuit ongeschikt verklaard voor alle vormen van autosport. Echter, tot en met 1981 is het circuit nog wel gebruikt voor motorraces. Ook de Nederlandse motorsportbond KNMV maakte in die tijd dankbaar gebruik van het circuit van Nijvel. Dit vanwege een toen pas van kracht geworden verbod op het gebruik van stratencircuits in Nederland. Bij die gelegenheden werd het circuit voor de afwisseling soms tegen de klok in, de normale rijrichting was met de klok mee, bereden. Maar als dan op 30 juni 1981 de circuitvergunning verloopt wordt het circuit definitief gesloten.

De verlaten pits van Circuit Nivelles-Baulers in 1998

Na de sluiting van Circuit Nivelles-Baulers…

Nadat het circuit in 1981 de poorten sloot bleef het circuitterrein braak liggen. In de weekends nam de lokale jeugd het in bezit en hield er illegale races. Sommige weekends waren er honderden mensen rondom het circuit om te kijken hoe anderen hun stuurmanskunst op de proef stelden. Het zal beslist een gezellige boel zijn geweest, soms kwam zelfs een ijsverkoper langs.

Maar dat de autosport niet straffeloos ongeorganiseerd, en zonder veiligheidsmaatregelen, kan worden beoefend bleek toen één van de deelnemers aan zo’n illegale race over de kop sloeg, uit de auto geslingerd werd en het leven liet. Voor zover bekend was dat het tweede dodelijke ongeluk op Nijvel. Het eerste dodelijke slachtoffer was de Belg Jean-Pierre Lembourg die tijdens een reguliere motorrace op 21 september 1975 verongelukte.

Soms kwam ook de politie om de illegale races te stoppen. Ze reden dan met de politieauto’s tegen de rijrichting in. Voor die dag was het dan afgelopen maar het volgende weekend kwam iedereen gewoon weer terug. Behalve illegale amateurraces vonden er ook louchere zaken plaats op het circuit. Gestolen auto’s werden er soms uitgebrand teruggevonden. Ook de op het terrein aanwezige gebouwen vielen ten prooi aan vandalisme.

De vernielde wedstrijdtoren van het verlaten Circuit Nivelles-Baulers in 1998

De vernielde wedstrijdtoren buiten (boven) en binnen (onder).

Binnen in de vernielde wedstrijdtoren van het verlaten Circuit Nivelles-Baulers in 1998

Circuit Nivelles wordt Bedrijventerrein Nivelles…

Zo bleef het circuit tot aan het einde van de jaren negentig in tact. Ondertussen werden er verschillende initiatieven ondernomen om het circuit weer nieuw leven in te blazen. Helaas slaagde geen van deze pogingen. Volgens sommigen was dit omdat de overheid tegenwerkte ten faveure van Spa-Francorchamps. In 1998 valt het doek definitief voor het verlaten circuit als de eerste werkzaamheden beginnen om het circuit om te bouwen tot een bedrijventerrein.

Ex Circuit Nivelles-Baulers met de nieuwe verbinding naar het rechte stuk in het voorjaar van 1999. De pits staat er nog...De nieuwe verbinding naar het rechte stuk in het voorjaar van 1999. De pits staat nog op de achtergrond…

Circuit Nivelles-Baulers met de gesloopte pits in 1999Het puin van de gesloopte wedstrijdtoren en pits later in 1999.

In het voorjaar van 1999 wordt een verbinding van de hoofdweg naar het rechte stuk aangelegd. Pits en wedstrijdtoren worden later dat jaar gesloopt. De daaropvolgende jaren verschijnt het ene na het andere bedrijf langs het voormalige circuit van Nijvel, dat nu is omgedoopt tot ‘Les portes de l’Europe’ Nivelles-Business Park. En ironisch genoeg kreeg het ook nog eens nieuw asfalt!

Wat bleef er over van Circuit Nivelles?

De hoofdweg van het nieuwe bedrijventerrein volgt op enkele aanpassingen na nog steeds het verloop van het circuit. Zo werd de eerste bocht afgerond voor het verkeer. Alleen bocht 4 en de daaropvolgende chicane verdwenen helemaal. Op de pagina “Nivelles-Baulers toen en nu” kun je zien wat er allemaal precies veranderd is.

Op dit moment ligt er nog ongeveer een kwart van het circuit er ongebruikt bij. Om te voorkomen dat er nog illegale races worden gehouden is een groot gedeelte bedekt met aarde. Het plan om ook dit deel om te bouwen tot bedrijventerrein is reeds gemaakt en wordt in fasen uitgevoerd. In de volgende video kun je zien hoe het voormalige circuit van Nijvel er vandaag de dag bijligt.

Grand Prix Revival Nivelles-Baulers

In 2005 verschijnt een artikel in een Franstalige krant dat het bedrijventerrein weer zal worden omgebouwd tot circuit. De bedrijven zouden kunnen blijven waarbij de gebouwen van een speciale geluidsisolatie zouden worden voorzien… Dit was echter een 1 april grap. Toch zouden negen jaar later de racemotoren weer voor één dag brullen op het voormalige circuitterrein.

Grand Prix Revival Nivelles-Baulers 2014

Ter gelegenheid van het feit dat het 40 jaar geleden was dat de laatste Grand Prix op Circuit de Nivelles-Baulers werd verreden organiseerde de Formula Club Belgium een revival. Deze vond plaats op zondag 29 juni 2014 en werd verreden op een parcours dat een deel van het oude circuit volgde. Het deelnemersveld van deze demonstratieraces bestond uit historische auto’s en motoren uit diverse raceklassen. Er waren zelfs enkele oude Formule 1 auto’s in actie te zien. Meer over de revival in mijn blog “Grand Prix Revival Nivelles-Baulers 2014”.

Grand Prix Revival Nivelles-Baulers 2014

Toen aan het einde van de dag het gebrul van motoren weer verstomde en de volgende dag alle afzettingen weer waren opgeruimd, was “Circuit de Nivelles-Baulers” weer gewoon “Nivelles-Business Park”. Nou ja gewoon? Voor velen blijft het een bedrijventerrein met een verleden, dat van een circuit uit vervlogen tijden.

© Tekst, foto’s & video: Herman Liesemeijer – Foto motorrace 1981: Cees Cornwall

Wat is jouw mening over dit circuit?

Abonneer op ons YouTube-Kanaal: youtube.com/circuitsofthepast