Change language: English

Zelden is een circuit dat maar zo kort heeft bestaan zo bekend en berucht geworden als het “Circuito di Mellaha” nabij de Libische hoofdstad Tripoli. Libië was destijds een kolonie van het fascistische Italië (1922 – 1943). In dit artikel vertel ik over het ontstaan van het circuit, de Grand Prix van Tripoli, het omkoopschandaal en hoe het het circuit na WOII verging…

De Grand Prix van Tripoli

Sinds 1925 werd er al een Grand Prix verreden in Libië. Libië was van 1912 tot en met 1942 een Italiaanse kolonie. De grand Prix vond plaats op een nabij Tripoli gelegen stratencircuit. Het was een bochtig en langzaam parcours dat niet geliefd was bij rijders en publiek.

Circuit Tripoli - De imposante hoofdtribune

In 1933 besloten de autoriteiten, en in het bijzonder Italo Balbo – de nieuwe gouverneur van Libië onder Mussolini – dat de Grand Prix van Tripoli een groots evenement moest worden.

Er werd een nieuw stratencircuit aangelegd, het snelste ter wereld, rondom het Mellaha zoutmeer. Het circuit had voor die tijd de modernste faciliteiten. Zo verschenen er een reusachtige tribune en een imposante wedstrijdtoren langs Start/Finish.

Circuit Mellaha Tripoli - Layout

Het circuit zelf was 13,14 km. lang en bestond voornamelijk uit snelle knikken en rechte stukken.

Het omkoopschandaal

Italo Balbo besloot om aan de race een loterij te verbinden, waarbij de loten aan de startnummers van de auto’s werden gekoppeld. Dit liep in 1933 uit op een schandaal, omdat een aantal rijders de race in scene zouden hebben gezet om te delen in het prijzengeld.

Althans, dat was wat Alfred Neubauer later in zijn boek “Speed was My Life” beschreef. Dit verhaal is niet onomstreden, want volgens sommige bronnen is dit een verzonnen verhaal. Hoe dan ook, ik wil jullie dit verhaal niet onthouden. Daarom hieronder een fragment uit het boek van “Speed was My Life” Alfred Neubauer.

De loterij

Het was 1933, de Grand Prix van Tripoli werd dat jaar voor het eerst verbonden aan een loterij. Drie dagen voor de Grand Prix werden er 30 tickets getrokken die gekoppeld werden aan de startnummers van de deelnemende auto’s. De hoofdprijs bedroeg 7,5 miljoen Lire!

1933 Tripoli Grand Prix en loterij

De dag voor de Grand Prix kreeg Varzi in zijn hotel bezoek van een heer die zich voorstelde als Enrico Rivio, een houthandelaar uit Pisa. Rivio vroeg aan Varzi om de volgende dag de race te winnen.

Uiteraard was Varzi verbaasd dat iemand uit Pisa naar Tripoli kwam om hem te vragen de race te winnen. Maar er was meer aan de hand, Rivio’s ticket uit de loterij was gekoppeld aan het nummer van Varzi’s auto.

Nadat Varzi hem vertelde dat het winnen van de race op dit gevaarlijke circuit een riskante aangelegenheid zou worden legde Rivio zijn kaarten op tafel. Als Varzi de race zou winnen zou hij de helft van het prijzengeld krijgen. Rivio zette dit zelfs zwart op wit. Varzi bedankte hem en beloofde hem te doen wat hij kon. Toen Rivio de hotelkamer verlaten had pakte Varzi de telefoon en belde Nuvolari…

Achille VarziAchille Varzi

De Grand Prix van Tripoli 1933

Het was 7 mei 1933. Gouverneur Italo Balbo zwaait met de groen-wit-rode vlag en 30 auto’s gaan van start voor de Grand Prix van Tripoli. Drie auto’s leiden de race. Eerst Nuvolari met zijn rode Alfa Romeo. Vlak achter hem Borzacchini gevolgd door Campari, terwijl Varzi ergens in het middenveld reed.

Aan het einde van de vijfde ronde leidt Campari, met achter hem aan Nuvolari en Birkin. Varzi’s blauwe Bugatti reed 57 seconden achter de leider. De heer Rivio zat wenkbrauwenfronsend op de tribune.

Tripoli Circuit - Italo BalboGouverneur Italo Balbo schudt de hand van de rijders voor de start van de Grand Prix.

In de twaalfde ronde begon de motor van Campari’s auto te sputteren Hij ging naar de pits waar de monteurs onmiddellijk onder de motorkap doken. Even later kwam Campari uit de auto. Zijn race was over. Niet lang daarna werd hij gesignaleerd in een café met voor hem een fles Chianti. Zijn ergernis over zijn uitvallen leek alweer verdwenen.

In de twintigste ronde leidt Nuvolari, met nog tien ronden te gaan. Varzi begint aan een eindsprint. In de vijfentwintigste ronde ligt hij op de derde plaats. Dan gebeurd er iets waar hij niet op had gerekend, zijn Bugatti begint lawaai te maken en twee cilinders werken niet meer. Een pitstop maken voor nieuwe bougies betekend de race verliezen. Dus besloot hij om door te blijven rijden. Wat een kwelling moet het voor de heer Rivio zijn geweest.

Lekke band

Aan het einde van de zesentwintigste ronde wordt Varzi bijna op een ronde gezet door de leider in de race Nuvolari. De op de tweede plaats, niet voluit, rijdende Borzacchini kijkt “nerveus” achterom alsof hij bang is dat Varzi, die duidelijk problemen heeft, hem in zal halen. Dan stuurt Borzacchini een bocht te diep in en raakt een daar opgesteld olievat. Hij stopt, om even later de pits in te rijden met een lekke band…

Loteria Italia

In de laatste ronde rijdt Nuvolari dertig seconden voor Varzi en lijkt op een zekere overwinning af te gaan. Echter vlak voor de finish stopt hij, klimt uit de auto en roept terwijl hij met zijn armen staat te zwaaien: No petrol, No petrol! Monteurs rennen met jerrycans naar de auto en leegden deze in de tank terwijl twee auto’s in het zicht kwamen.

Met een bandbreedte achter Varzi word Nuvolari tweede. Een van de eersten die Varzi feliciteert met zijn overwinning is ene heer Rivio.

De nasleep

Die avond, terwijl Varzi, Nuvolari en Borzacchini aan de champagne zitten, komen de eerste geruchten op gang over de gemanipuleerde loterij. De sportautoriteiten beleggen een speciale vergadering. Varzi, Nuvolari en Borzacchini worden verdacht het op een akkoordje te hebben gegooid en ook tegen Campari en Chiron zijn sterke verdenkingen.

Loteria Italia

Echter, diskwalificatie van deze vijf toprijders zou diskwalificatie van de sport betekenen, dus kwamen zij er vanaf met een waarschuwing. Vanaf toen werden de dertig loten vijf minuten voor de start van de race getrokken wanneer de rijders al in hun auto zaten.

Bron: Bovenstaande tekst is een verkorte vrije vertaling van het hoofdstuk “The Race that was Rigged” uit het boek “Speed was My Life”van Alfred Neubauer.

Het einde van Circuito di Mellaha

De laatste “Grand Prix van Tripoli” werd gehouden in 1940. Daarna raakte ook Libië betrokken bij de Tweede Wereldoorlog en werd er niet meer geracet.

In 1943 kwam Libië onder Brits gezag en in 1949 besloot de VN dat het een onafhankelijk koninkrijk moest worden. Het Circuito di Mellaha werd na de oorlog omgedoopt tot Busetta Raceway waarop nog enkele sportscar-races plaatsvonden. Doch deze heropleving was maar van korte duur.

Om mij onbekende reden werd, waarschijnlijk eind jaren 50, de imposante wedstrijdtoren gesloopt. In de jaren 60 werden rondom de tribune alleen nog maar kamelenraces gehouden.

Tripoli Circuit - Start van de Tripoli Grand Prix van 1938

Het vliegveld

Binnenin het circuit lag een in 1923 gebouwde Italiaanse luchtmachtbasis genaamd “Aeroporto Militare di Mellaha”. In januari 1943 werd deze basis door de Britten ingenomen. Vanaf het voorjaar van 1943 maken de Amerikanen dan gebruikt van de basis voor bombardementsvluchten.

In 1954 kwam de Amerikaanse regering met de toenmalige Libische regering overeen dat de Amerikanen de basis tot en met december 1971 mochten gebruiken. Doch in deze periode werd de vliegbasis uitgebreid, hetgeen desastreus was voor het circuit!

In het Start/Finish-gebied werd een nieuwe start- en landingsbaan aangelegd. Hiervoor werd de imposante tribune gesloopt. Het roemruchte circuit van Tripoli was hiermee voorgoed geschiedenis geworden!

Tripoli Circuit - Mercedes

Het oude circuit van Tripoli als strijdtoneel

In september 1969 grijpt Kolonel Ghaddafi de macht in Libië en eist dat de Amerikanen de vliegbasis ontruimen en teruggeven aan Libië. Uiteindelijk komen beide partijen overeen dat de basis in december 1969 overgedragen zal worden aan Libië. Ironisch genoeg werd deze luchtmachtbasis op 15 april 1986 door de Amerikanen gebombardeerd.

In 1995 werd de vliegbasis weer in gebruik genomen voor de burgerluchtvaart, onder de naam Mitiga International Airport. In 2011 vonden op dit vliegveld gevechten plaats in de opstand tegen Ghaddafi.

Na het verdrijven van Ghaddafi raakte Libië in een burgeroorlog verwikkeld. Verschillende milities bevechten elkaar er tot op de dag van vandaag. Daarbij is ook de luchthaven regelmatig doelwit van aanvallen. Op 8 april 2019 was de luchthaven gedwongen te sluiten vanwege de vele luchtaanvallen.

Wat overbleef van het circuit van Tripoli

Van de wegen die het eens zo roemruchte circuit vormden is nog ongeveer de helft overgebleven. Maar zoals gezegd, het Start/Finish-gedeelte is compleet vernietigd. Weinigen zullen dit gebied nog herkennen als de plaats waar ooit een circuit lag dat zich in haar korte bestaan had ontwikkelt tot één van de meest roemruchte circuits ter wereld.

Tripoli Circuit - Pitstop

© Tekst: Herman Liesemeijer – Foto’s: Paolo Cason – Posters en loten: Lotteria Italia

Wat is jouw mening over dit circuit?

Abonneer op ons YouTube-Kanaal: youtube.com/circuitsofthepast